دربارهی آلودگي توده بايد گفت بسياري از مردم آنرا نميدانند و كمي در اين توده سراغ نميدارند. بسياري نيز همان اندازه مي دانند كه توده آلوده است ولي از چگونگي آن آگاه نمي باشند كه اگر بپرسيم آلودگيها چيست و چه چيزها مايهی گرفتاري اينمردم شده پاسخ درستي نخواهيم شنيد. بسياري نيز آلودگي آنرا ميشمارند كه در ديگرانست و آنچه را كه در خودشانست بحساب نميگزارند.
از زمانيكه آمد و رفت ميانهی ايران و اروپا پيدا شده و كساني از سنجش حال اين توده با تودههاي اروپايي به پس ماندن ايرانيـان پـي برده اند ، هميشه غيـرتمنداني بوده اند كه خـواسته اند بكـوشند و اين تـوده را پيش برند و بپاي توده هاي اروپايي رسانند. ميرزا تقيخان اميركبير و حاجي ميرزا حسينخان سپهسالار و ميرزا عليخان امين الدوله و ميرزا ملكم خان و ديگران از درباريان و شيخ هادي نجم آبادي و سيد عبدالله بهبهاني و سيد محمد طباطبائي و آخوند خراساني و حاجي ميرزا حسين تهراني و حاجي شيخ عبدالله مازندراني و ثقة الاسلام تبريزي و ديگران از علما ، كساني بودهانـد كه پس مانـدن تودهی ايرانـي را دريافتـه ، و هر يكـي در زمان خـود و بنـوبت خـود كوششهايـي در آن باره بكار برده اند. سپس نيز ميرزا كوچكخان در جنگل و شيخ محمد خياباني در تبريز و كلنل محمدتقي خان در خراسان بجانفشانيهايي برخاسته و هر يكي تا آخرين توانايي خود در راه اين كشور كوشيده اند.